Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jaśle informuje o konieczności podjęcia działań mających na celu ochronę zdrowia ludzkiego przed skutkami skażenia środowiska wodno-gruntowego oraz udostępnia przydatne informacje dotyczące postępowania po wystąpieniu podtopień lub powodzi.

1. Informacja dla powodzian o wodzie przeznaczonej do spożycia,
2. Zasady postepowania w przypadku zalania ściekami bytowymi,
3. Informacje o wodzie do picia dla powodzian,
4. Informacje o zapobieganiu chorobom,
5. Informacje o żywności dla powodzian,
6. Poradnik po powodzi,
7. Informacje o dezynfekcji,
8. Powódź a żywność,
9. Ulotka choroby biegunkowe,
10. Ulotka muchy
11. Ulotka o wodzie
12. Ulotka szczepienie przeciw tężcowe
13. Zalecenia  Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach po powodzi

INFORMACJA DLA POWODZIAN o wodzie przeznaczonej do spożycia

Fala powodziowa niesie ze sobą zanieczyszczenia biologiczne, fizyczne i chemiczne groźne dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt. W trakcie powodzi i po opadnięciu wody, studnie i zbiorniki wodne nie mogą być źródłem wody do picia. W celu uzyskania wody bezpiecznej dla zdrowia należy bezwzględnie wszystkie studnie doprowadzić do odpowiedniego stanu technicznego tj. oczyścić je, zdezynfekować, a następnie potwierdzić badaniami przydatność do spożycia.

OCZYSZCZANIE I ODKAŻANIE STUDNI KOPANEJ:

Po odpompowaniu wody ze studni trzeba oczyścić dno ze szlamu i wszelkich nieczystości, wybrać kilkudziesięciocentymetrową warstwę piasku i wypełnić je warstwą przemytego żwiru lub gruboziarnistego piasku grubości ok. 10 cm, oczyścić cembrowinę oraz zabetonować ubytki i szpary.

Przed przystąpieniem do dezynfekcji należy zmierzyć za pomocą tyczki lub ciężarka na sznurku głębokość wody w studni.

Na każdy metr głębokości wody odmierzamy ilość monochloroaminy lub ewentualnie wapna chlorowanego wg zasad podanych w tabeli

Aby prawidłowo przeprowadzić dezynfekcję, należy:

• do wiadra z wodą dodać dwie płaskie łyżeczki od herbaty któregoś z wymienionych środków dezynfekcyjnych i wyszorować tym cembrowinę,
• po ponownym napełnieniu studni wodą, rozmieszać w wiadrze z niewielką ilością wody odmierzoną według tabeli ilość środka dezynfekcyjnego, dopełnić wiadro wodą, zmieszać, po czym całą zawartość wlać do studni,
• wodę w studni zamieszać tyczką lub przez nabieranie wiadrem czerpalnym i wlewanie z powrotem,
• po 24 godzinach wybierać wodę aż do zaniku zapachu chloru.

UWAGA: Środki dezynfekcyjne należy przechowywać odpowiednio zabezpieczone w suchym i ciemnym pomieszczeniu, we właściwych do tego celu pojemnikach.

ODKAŻANIE STUDZIEN WIERCONYCH I ABISYŃSKICH

            W przypadku studni wierconej wymieszanie roztworu odkażającego nastręcza duże trudności. Dlatego w wyjątkowych wypadkach odkaża się je wprowadzając roztwór dezynfekcyjny za pomocą specjalnej pompy. Zazwyczaj w przypadku zanieczyszczenia studni dokładnie się ją przepłukuje przez długotrwałe pompowanie wody.

ODKAŻANIE WEWNĘTRZNEJ CZĘŚCI POMPY ABISYŃSKIEJ

Przeprowadza się w następujący sposób: 4 gramy wapna chlorowanego (1 czubata łyżeczka) albo 7 ml roztworu podchlorynu sodu (1,5 łyżeczki) rozpuścić w dwóch wiadrach wody. Zdjąć kolumienkę studni, nalać do rury przygotowany roztwór, nałożyć kolumienkę i pompować aż do ukazania się wody w wylocie pompy; pozostawić 24 godziny, następnie pompować aż do zaniku zapachu chloru w wodzie.

Po wykonaniu czyszczenia i odkażania studni, woda z niej powinna być zbadana przez najbliższą stację sanitarno – epidemiologiczną, która wyda orzeczenie, czy woda może być używana do picia i potrzeb gospodarczych.

ODKAŻANIE WODY

Każdą niepewną wodę przeznaczoną do picia należy odkazić. Dzięki zniszczeniu bakterii, a w szczególności zarazków chorób zakaźnych przewodu pokarmowego, staje się ona bezpieczna dla zdrowia. Odkażanie wody można przeprowadzić różnymi środkami i sposobami:

• najprostszym i dobrym sposobem odkażania wody jest jej gotowanie,
• można również dezynfekować wodę za pomocą specjalnych preparatów i pastylek pod różnymi nazwami, przeprowadzając ten zabieg ściśle według przepisów załączonych do tych preparatów.

UWAGA: Odkażanie nie usuwa zanieczyszczeń chemicznych.

Niniejsza informacja została opracowana w odniesieniu do tradycyjnych środków dezynfekcyjnych. Obecnie na rynku są dostępne różne środki dezynfekcyjne oparte na bazie chloru. Na opakowaniu każdego środka jest określona zawartość czynnego związku (najczęściej w procentach lub też w gramach w odniesieniu do cząsteczki preparatu i tak do chlorowania wody używa się roztworu 0,5-1%: preparaty zawierają - wapno chlorowanego 25-36%, podchlorynu wapnia 65-70%, podchlorynu sodu 13-16% chloru użytecznego). W przypadku powodzi dawki te powinny zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne, czyli zapobiegać ewentualnym skażeniom biologicznym wody.

Stosowanie skutecznej dawki powinno wyrażać się w przeliczeniu na wolny chlor – i wynosić 2 mg na 1 litr wody, która ma służyć bezpośrednio do spożycia z zachowaniem, co najmniej 10 minutowego kontaktu oraz 10-20 g na m³ wody do odkażania urządzeń, instalacji sieci wodociągowych i studni z zachowaniem kilkugodzinnego czasu kontaktu.

W przypadku dezynfekcji sieci i instalacji wodociągowych konieczne jest dotarcie za pośrednictwem środków masowego przekazu (np. telewizji, radia, internetu, pracy i wszelkiego rodzaju ogłoszeń) w tym do placówek oświatowych i w obiektów użyteczności publicznej z informacją o tych działaniach do wszystkich konsumentów wody (m.in. osób chorych, starszych, mało aktywnych) gdyż dawki „szokowe” mogą zagrażać życiu i zdrowiu konsumenta wody.

            Należy pamiętać, że wszelkie związki dezynfekcyjne są to silne utleniacze i działają biobójczo nie tylko na mikro- czy makroorganizmy wodne, ale również na organizm człowieka, dlatego wodę, do której bezpośrednio dodano środek dezynfekcyjny nie wolno spożywać. Może to nastąpić w przypadku wody do spożycia po czasie określonym w ulotce informacyjnej gdzie będzie określony czas kontaktu (10-30 minut), a w przypadku urządzeń, instalacji i studni, po przepłukaniu lub wyczerpaniu wody do zaniku zapachu chloru. Dopuszczalne stężenie wolnego chloru w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi wynosi 0,3 mg/l, w warunkach specjalnych w wodzie do spożycia można stosować około 1 mg/l.

Ponadto należy pamiętać, że GOTOWANIE WODY jest najprostszym sposobem jej odkażania, tam gdzie jest to możliwe z uwagi na dostępność nośników energii lub ciepła.

            Zgodnie z procedurami o sytuacjach nadzwyczajnych w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych, tam gdzie jest to możliwe powinna być uruchomiona, produkcja wody w opakowaniach jednostkowych lub też powinny być uruchamiane mobilne urządzenia do uzdatniania i/lub dezynfekcji wody, które są przeznaczone do działania w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych.

            Za zaopatrzenie mieszkańców w wodę odpowiada gmina i powodzianom zwłaszcza tam gdzie nie ma możliwości gotowania wody, powinna być dostarczana bezpieczna woda w opakowaniach jednostkowych.

Zasady postępowania w przypadku zalania budynków użyteczności publicznej i mieszkalnych ściekami bytowymi

Ścieki bytowe stwarzają potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi w kilku mechanizmach. Głównym składnikiem ścieków są odchody ludzkie (odpływy z toalet), które z uwagi na obecne w nich mikroorganizmy w tym patogenne bakterie, wirusy i pierwotniaki bywają powodem groźnych chorób wodozależnych, jak dur brzuszny, salmonellozy, czerwonka, WZW A.

Potencjalne zagrożenie spowodowane jest bezpośrednim kontaktem z obecnym w ściekach materiałem zakaźnym i wszelkimi elementami konstrukcyjnymi z materiałów porowatych, mających z nim styczność.

W ściekach bytowych obecne mogą być chemikalia, w tym pozostałości szerokiej gamy środków chemicznych, używanych w gospodarstwach domowych. Przeważają wśród nich środki czyszczące i myjące, z dużym udziałem środków powierzchniowo czynnych, ale mogą też one zawierać pozostałości leków i pestycydów, zwłaszcza na terenach wiejskich.

W razie zalania budynku zanieczyszczenia zawarte w ściekach z uszkodzonego systemu kanalizacji wnikają we wszelkie materiały konstrukcyjne o strukturze porowatej i elementy wyposażenia, szczególnie wykonane z materiałów nasiąkliwych. Ulegają one skażeniu, w wyniku którego mogą się w nich rozwijać obecne w ściekach mikroorganizmy chorobotwórcze.

W wyniku zawilgocenia i rozkładu substancji organicznych, które przeniknęły do ich wnętrza, dochodzi w ich obrębie do procesów rozkładu i wydzielania nieprzyjemnego zapachu.

Na trwale zawilgoconych materiałach rozwijają się pleśnie, powodujące poza dalszym niszczeniem przegród budowlanych zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach lotnymi produktami metabolizmu tych mikroorganizmów.

Budynki po zalaniu należy traktować jak skażone, a korzystanie z zalanych pomieszczeń jako stwarzające ryzyko choroby zakaźnej i jej szerzenia w otoczeniu.

Działania ograniczające powyższe zagrożenie powinny obejmować 2 etapy: I czyszczenie, II dezynfekcję.

Etap I Czyszczenie

1. Prowadzenie wszelkich prac porządkowych w ubiorze ochronnym: fartuchu i rękawicach z materiału nieprzepuszczającego wody, w butach gumowych (kaloszach), masce z tkaniny.
2. Możliwie jak najszybsze usunięcie ścieków z pomieszczeń, poprzez wypompowanie ścieków oraz usunięcie szlamu, mułu i wszelkich naniesionych wraz ze ściekami pozostałości, które należy zgarniać ze ścian i podłogi pomieszczeń za pomocą szczotki o sztywnym włosiu z tworzywa lub/ i szufli.
   Zaleca się zachowanie ostrożności podczas wypompowywania ścieków, gdy stan wód gruntowych jest wysoki, ponieważ grozi to spowodowaniem dalszego napływu wody do budynku i jego uszkodzeniem.
3. Usunięcie/wyrzucenie wszelkich elementów konstrukcyjnych i materiałów wykończeniowych oraz wyposażenia pomieszczeń, które uległy nieodwracalnemu uszkodzeniu i/lub mogą stać się źródłem namnażania się mikroorganizmów chorobotwórczych oraz zagrzybienia pomieszczeń. Dotyczy to m. in. tynków w zalanych pomieszczeniach, których skucie należy rozważyć, usuwając wszelkie warstwy budowlane aż do betonu/muru. Wystarczające jest skucie tynków do wysokości przewyższającej poziom zalania o 50 cm. Gdy poziom ścieków w zalanych pomieszczeniach wynosił ok. 20 -30 cm, odpowiada to skuciu tynku do wysokości 70-80 cm. Pominięcie tej czynności poza przyczynianiem się do porastania przez pleśnie może być powodem nieskuteczności dezynfekcji pomieszczeń, ponieważ czynny środek dezynfekcyjny będzie zużywany w reakcji utleniania zanieczyszczeń organicznych, jakie przeniknęły do tynku ze ścieków. Zaleca się także usunięcie wszelkich innych materiałów nasiąkliwych, o porowatej strukturze: płyt gipsowo-kartonowych, elementów wykonanych z drewna, w tym boazerii i podłóg drewnianych, ponadto paneli, wykładzin dywanowych i PCV na tkaninie, tapet, emulsyjnych powłok malarskich.
4. Pomieszczenia wyłożone płytkami ceramicznymi – płytki są wyrobem nienasiąkliwym lub o niskiej nasiąkliwości, nie dotyczy to jednak fug. Płytki mogą więc być wykorzystane ponownie, wymagają jednak skucia, oczyszczenia, usunięcia pozostałości spoin ceramicznych i ponownego ułożenia. W kotłowni, w której posadzka nie była zabezpieczona okładzinami ceramicznymi, należy rozważyć skucie warstwy betonowej aż do podstawy lub gruntu. Nie jest to konieczne, gdy ścieki zalewające pomieszczenie sięgają do wysokości nie przekraczającej 1 m.

Usunięcia wymagają zwykle przedmioty wyposażenia wnętrz, które uległy zalaniu, w tym meble, zwłaszcza tapicerowane, pościel, koce, zabawki z materiałów nasiąkliwych, ubrania. Wymaga to wnikliwej oceny i ustalenia, które z powyższych przedmiotów nie miały styczności ze ściekami i jako nie narażone na ich działanie mogą pozostać. Z uwagi na fakt, że mogły one ulec zachlapaniu lub mieć kontakt z parami ścieków, zawsze powinny być one poddane gruntownemu myciu, praniu w najwyższej dopuszczalnej przez producenta temperaturze, suszeniu w suszarce w możliwie jak najwyższej temperaturze i prasowaniu.

W dalszej kolejności w celu usunięcia drobniejszych zanieczyszczeń i redukcji stopnia skażenia mikrobiologicznego należy kilkakrotnie umyć powierzchnie zalanych pomieszczeń oraz ścian zewnętrznych budynku, używając czystej wody i dostępnego środka myjącego. Dotyczy to nie tylko ścian do poziomu zalania, ale wszystkich przegród budowalnych, narażonych na zachlapanie ściekami lub kontakt z ich parami. Niedopuszczalne jest użycie do tego celu wody skażonej - jeżeli brak wystarczającej ilości wody odpowiedniej jakości, należy uzyskać przez gotowanie lub dezynfekcję, poprzedzone w razie potrzeby filtracją. Można zastosować dowolny środek myjący - płyn do mycia naczyń, środki piorące lub przeznaczone dla gospodarstw domowych i powszechnie dostępne płyny do mycia i czyszczenia powierzchni. Należy jedynie unikać środków zawierających amoniak, z uwagi na możliwą reakcję z chlorem uwalnianym ze stosowanych w dalszym etapie środków dezynfekcyjnych.

Etap II Dezynfekcja zalanych pomieszczeń

Ma ona zasadnicze znaczenie o ile opisane wyżej etapy czyszczenia zalanych pomieszczeń zostały wykonane, ponieważ stanowią niezbędne przygotowanie, mające zapewnić skuteczność dezynfekcji poprzez usuwanie zanieczyszczeń organicznych, mogących wchodzić w reakcję z dezynfektantem i zmniejszenie stopnia skażenia mikrobiologicznego pomieszczeń.

Do najczęściej polecanych w takich sytuacjach środków dezynfekcyjnych są środki na bazie chloru, takie jak chloramina i podchloryn sodu. Odznaczają się one największą skutecznością działania, wymagają jednak dużej ostrożności podczas stosowania.

Środków chlorowych nie należy stosować w połączeniu z innymi substancjami dezynfekcyjnymi. Szczególne zagrożenie mogą stanowić w środowisku kwaśnym i w obecności czwartorzędowych związków amoniowych. Może wtedy dochodzić do gwałtownego uwalniania znacznych ilości wolnego chloru, który osiągając wysokie stężenie w powietrzu pomieszczeń wywiera silne działanie drażniące na oczy i drogi oddechowe.

Środków dezynfekcyjnych na bazie chloru należy używać wyłącznie w pomieszczeniach dobrze wentylowanych, intensywnie wietrząc je podczas przeprowadzania dezynfekcji i co najmniej dobę po jej zakończeniu.

Preferowany sposób nanoszenia środków dezynfekcyjnych na ściany i podłogę to nakładanie ich pędzlem lub szczotką. Należy w miarę możliwości unikać natryskiwania powierzchni, ponieważ zwiększa to narażenie drogą wziewną na stosowany środek.

Po zakończeniu dezynfekcji pomieszczeń należy odczekać 24 godziny, po czym dezynfekowane powierzchnie ścian i podłóg zmyć czystą, ciepłą wodą.

Po przeprowadzeniu ww. działań takich jak czyszczenie i dezynfekcja konieczne są:

- staranne osuszenie,

- zabezpieczenie przeciwgrzybiczne,

- jeśli konieczne, prace remontowo-naprawcze.

Informacja o wodzie do picia DLA POWODZIAN

Fala powodziowa niesie ze sobą zanieczyszczenia bakteryjne i chemiczne groźne dla zdrowia i życia człowieka. Po ustąpieniu powodzi woda w studniach i zbiornikach wodnych nie nadaje się do picia. W celu uzyskania wody bezpiecznej dla zdrowia należy bezwzględnie wszystkie studnie doprowadzić do odpowiedniego stanu technicznego oraz oczyścić je i wydezynfekować.

OCZYSZCZANIE I ODKAŻANIE STUDNI KOPANEJ:
Po wybraniu wody że studni trzeba oczyścić dno ze szlamu i wszelkich nieczystości, wybrać kilkudziesięciocentymetrową warstwę piasku i wypełnić je warstwą przemytego żwiru lub gruboziarnistego piasku grubości ok. 10 cm, oczyścić cembrowinę oraz zabetonować ubytki i szpary. Przed przystąpieniem do dezynfekcji należy zmierzyć za pomocą tyczki lub ciężarka na sznurku głębokość wody w studni. Na każdy metr głębokości wody odmierzamy ilość wapna chlorowanego wg zasad podanych w tabelce.

W przypadku stosowania roztworu podchlorynu sodu należy odmierzyć szklankę takiej samej objętości jak dla wapna chlorowanego lub dawki wymienione w tabelce w gramach dwukrotnie zwiększyć. Aby prawidłowo przeprowadzić dezynfekcję, należy:

• do wiadra z wodą dodać dwie płaskie łyżeczki od herbaty któregoś z wymienionych środków dezynfekcyjnych i wyszorować tym cembrowinę,
• po ponownym napełnieniu studni wodą, rozmieszać w wiadrze z niewielką ilością wody odmierzoną według tabeli ilość środka dezynfekcyjnego, dopełnić wiadro wodą, zmieszać, po czym całą zawartość wlać do studni,
• wodę w studni zamieszać tyczką lub przez nabieranie wiadrem czerpalnym i wlewanie
  z powrotem,
• po 24 godzinach wybierać wodę aż do zaniku zapachu chloru.

Uwaga: Środki dezynfekcyjne należy przechowywać w suchym i ciemnym pomieszczeniu
w naczyniu drewnianym lub szklanym.

ODKAŻANIE STUDZIEN WIERCONYCH I ABISYŃSK1CH

W przypadku studni wierconej wymieszanie roztworu odkażającego nastręcza duże trudności. Dlatego
w wyjątkowych wypadkach odkaża się je wprowadzając roztwór dezynfekcyjny za pomocą specjalnej pompy. Zazwyczaj w przypadku zanieczyszczenia studni dokładnie się ją przepłukuje przez długotrwałe pompowanie.

ODKAŻANIE WEWNĘTRZNEJ CZĘŚCI POMPY ABISYŃSKIEJ

Przeprowadza się w następujący sposób: 4 gramy wapna chlorowanego (l czubata łyżeczka) albo
7 ml roztworu podchlorynu sodu (1,5 łyżeczki) rozpuścić w dwóch kubłach wody.
Zdjąć kolumienkę studni, nalać do rury przygotowany roztwór, nałożyć kolumienkę i pompować aż do ukazania się wody w wylocie pompy; pozostawić 24 godziny, następnie pompować aż do zaniku zapachu chloru w wodzie. Po wykonaniu czyszczenia i odkażania studni, woda z niej powinna być zbadana przez najbliższą stację sanitarno-epidemiologiczną, która wyda orzeczenie, czy woda może być używana do picia i potrzeb gospodarczych.

ODKAŻANIE WODY

Każdą niepewną wodę przeznaczoną do picia należy odkazić. Dzięki zniszczeniu bakterii,
a w szczególności zarazków chorób zakaźnych przewodu pokarmowego, staje się ona bezpieczna dla zdrowia. Odkażanie wody można przeprowadzić różnymi środkami i sposobami:

• najprostszym i dobrym sposobem odkażania wody jest jej gotowanie,
• można również dezynfekować wodę za pomocą specjalnych preparatów i pastylek pod różnymi
  nazwami, przeprowadzając ten zabieg ściśle według przepisów załączonych do tych preparatów.

UWAGA: Odkażanie nie usuwa zanieczyszczeń chemicznych. Pamiętaj! Duża zawartość związków chemicznych (azotanów) może wywołać u niemowląt sinicę, która przy braku natychmiastowej pomocy lekarskiej bywa śmiertelna. Dlatego wszystkie kobiety ciężarne oraz niemowlęta powinny korzystać wyłącznie z wody badanej i określonej jako odpowiadająca wymaganiom sanitarnym.

INFORMACJA O ZAPOBIEGANIU CHOROBOM ZAKAŹNYM DLA POWODZIAN Służba Sanitarno – Epidemiologiczna ostrzega – POWÓDŹ SPRZYJA ROZPRZESTRZENIANIU SIĘ CHORÓB ZAKAŹNYCH!!

Woda rozniosła i osadziła na terenie powodziowym zarazki zakaźnych schorzeń przewodu pokarmowego: duru brzusznego, czerwonki, salmonelloz i innych chorób biegunkowych.
W glebie oraz pomieszczeniach chłodnych i wilgotnych mogą pozostawać zdolne do zakażenia przez kilka tygodni. Zarazki należy zniszczyć wszędzie tam gdzie to tylko możliwe.

W tym celu trzeba:

• odkazić wapnem chlorowanym zalane powodzią studnie i ujęcia wodne

• oczyścić z osadów i odkazić przy użyciu środków chemicznych powierzchnię ścian, podłóg i sprzętów gospodarczych,

• wywietrzyć, wysuszyć i odmalować pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze, zwłaszcza te, w których przechowuje się żywność i gdzie przebywają małe dzieci oraz osoby starsze i niedołężne,

• oczyścić, wysuszyć i odkazić miejsca ustępowe; często powtarzać odkażanie urządzeń sanitarnych i ustępów, zmywać je i utrzymywać w czystości i suchości,

• zakaźne schorzenia przewodu pokarmowego szerzą się poprzez zakażona wodę, żywność i brudne ręce.

TYLKO RYGORYSTYCZNE PRZESTRZEGANIE ZASAD HIGIENY CHRONI PRZED ZACHOROWANIEM

Wodę do picia, płukania owoców i warzyw spożywanych na surowo, do mycia zębów należy ZAWSZE GOTOWAĆ przed użyciem.

• Surowe produkty pochodzenia zwierzęcego ( mięso, drób, jaja, ryby ) oraz warzywa należy traktować jako zakażone i nie dopuszczać do ich zetknięcia z produktami gotowymi do spożycia, zwłaszcza gotowanymi i przeznaczonymi do spożycia na zimno lub przechowywania.

• Ręce myć dokładnie wodą i mydłem, czyszcząc również paznokcie po każdej bytności w ustępie, oporządzeniu zwierząt, oczyszczaniu warzyw mięsa oraz jaj.

• W razie zachorowania należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza i poddać jego zaleceniom.
•   W przypadku konieczności zastosowań szczepień ochronnych przeciw durowi brzusznemu należy jak najszybciej zgłosić się do odpowiednich punktów szczepień.

INFORMACJA O ŻYWNOŚCI DLA POWODZIAN

Artykuły żywnościowe pozostawione lub przechowywane w miejscach objętych powodzią są narażone na zniszczenie, zepsucie lub zanieczyszczenie. Dlatego należy je dokładnie sprawdzać przed spożyciem. Żywność zepsuta, zanieczyszczona i spleśniała jest szkodliwa dla zdrowia. Spożywanie jej prowadzi do choroby, a nawet śmierci.

NIE JEDZ, ZWŁASZCZA NIE PODAWAJ DZIECIOM PRODUKTÓW, KTÓRE:

• zostały zalane, a nie są hermetycznie opakowane, jeśli nawet nie wykazują oznak zepsucia
• mają zmieniony zapach, barwę, smak, konsystencję
• mają widoczną pleśń lub zapach spleśniały, stęchły
• są w widoczny sposób zanieczyszczone lub posiadają obcy chemiczny zapach
• są w opakowaniach pozbawionych etykiet, w związku z czym mogą być mylnie uznane za żywność, np. trujące oleje mineralne, zaprawione zboża siewne itp.
• znajdowały się bez szczelnych opakowań w miejscach brudnych - chlewach, oborach, kurnikach itp.
• są w puszkach o wydętych wieczkach (zbombażowane konserwy)

Nie jedz artykułów żywnościowych niewiadomego pochodzenia - mogą być szkodliwe.
Nie spożywaj mięsa, które nie było badane oraz jego przetworów. Ani gotowanie ani smażenie takich produktów nie chroni przed zatruciem, zwłaszcza niebezpiecznymi dla człowieka włośniami.

POSIADANĄ ŻYWNOŚĆ CHROŃ PRZED ZEPSUCIEM l ZANIECZYSZCZENIAMI,W TYM CELU:

• produktów nietrwałych jak: mięso, wędliny, ryby, śmietana, masło, gotowe potrawy itp. nie przechowuj w temperaturze wyższej niż 10 C°
• produkty sypkie, zawilgocone, ale nie zepsute należy szybko spożyć lub przed przechowywaniem przesuszyć
• przechowuj żywność w szczelnych opakowaniach, przykrytą, w pomieszczeniach, gdzie nie ma środków chemicznych, takich jak pestycydy, nawozy mineralne
• składaj żywność w suchym, chłodnym miejscu
• chroń żywność przed gryzoniami i szkodnikami

W razie zanieczyszczenia lub zmoczenia powierzchni wodoszczelnego opakowania żywności, po usunięciu z opakowań zanieczyszczeń, produkt może być spożyty, jeśli nie wykazuje żadnych zmian.

W KAŻDYM PRZYPADKU WYSTĄPIENIA BIEGUNKI, WYMIOTÓW, PODWYŻSZONEJ TEMPERATURY, BÓLÓW BRZUCHA l TYM PODOBNYCH OBJAWÓW ZATRUCIA POKARMOWEGO - BEZZWŁOCZNIE ZWRÓCIĆ SIĘ DO LEKARZA!

Artykuły żywnościowe znajdujące się w pomieszczeniach objętych powodzią mogą być zniszczone, zepsute lub zanieczyszczone. Spożywanie ich zagraża życiu i zdrowiu. Przed spożyciem należy sprawdzić czy żywność nie jest zepsuta, zanieczyszczona, spleśniała.

Żywność pokryta szlamem naniesionym przez wodę powodziową powinna być zniszczona jako zagrażającą życiu i zdrowiu konsumentów. Dotyczy to również słoików z zakręconym wieczkiem, czy produktów w butelkach. Konserwy w puszkach metalowych o ile nie są uszkodzone ( rozszczelnione) można użyć po wcześniejszym umyciu i dezynfekcji opakowań

NIE NALEŻY SPOŻYWAĆ ŻYWNOŚCI, KTÓRA :

• ma zmieniony zapach, barwę, smak, konsystencję, widoczna pleśń lub zapach stęchły, pleśniowy
• w widoczny sposób jest zanieczyszczona lub posiada obcy zapach np. chemiczny
• znajduje się w opakowaniu pozbawionym etykiety, w związku z czym może być po terminie przydatności do spożycia lub być mylnie uznana za żywność
• znajdowała się bez szczelnych opakowań w miejscach brudnych
• jest w puszkach o wydętych wieczkach ( zbombażowane konserwy stanowiące ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym)

Nie należy jeść artykułów niewiadomego pochodzenia oraz spożywać mięsa, które nie było badane przez lekarza weterynarii oraz jego przetworów

NALEŻY CHRONIĆ ŻYWNOŚĆ PRZED ZEPSUCIEM, TJ:

• Produkty nietrwałe, jak mięso, wędliny, ryby, nabiał, gotowe potrawy , itd. przechowywać w temperaturze do 10 º C
• produkty sypkie, zawilgocone, ale nie zalane i nie zepsute, należy szybko spożyć
• Przechowywać żywność w suchych, chłodnych miejscach, w szczelnych opakowaniach, pomieszczeniach, gdzie nie ma środków chemicznych, takich jak pestycydy, nawozy mineralne.
• Chronić żywność przed szkodnikami.

W każdym przypadku wystąpienia biegunki, wymiotów, podwyższonej temperatury, bólów brzucha, nudności i tym podobnych objawów należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza.

Informacja o zapobieganiu chorobom zakaźnym dla powodzian

Woda podczas powodzi niesie za sobą zarazki zakaźne schorzeń przewodu pokarmowego takie jak : duru brzusznego, czerwonki, salmonelloz i innych chorób biegunkowych.

W glebie oraz pomieszczeniach chłodnych i wilgotnych mogą pozostawać zdolne do zakażenia przez kilka tygodni. Schorzenia przewodu pokarmowego szerzą się poprzez zakażoną wodę, żywność i brudne ręce

Aby zniszczyć zarazki chorobotwórcze należy:

• odkazić wapnem chlorowanym zalane powodzią studnie i ujęcia wody
• oczyścić z osadów i odkazić przy użyciu chemicznych środków czyszczących powierzchnię ścian, podłóg i sprzętów gospodarczych
• wywietrzyć, osuszyć i odmalować pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze, zwłaszcza te w których przechowuje się żywność, gdzie przebywają dzieci, osoby starsze i schorowane
• oczyścić, wysuszyć i odkazić miejsca ustępowe, często powtarzać odkażanie urządzeń sanitarnych i ustępów, zmywać je i utrzymywać w czystości i suchości.

PRZESTRZEGAJ ZASAD HIGIENY- TO UCHRONISZ SIE PRZED ZACHOROWANIEM

• wode do picia płukania owoców i warzyw spożywanych na surowo, do mycia zębów należy ZAWSZE GOTOWAĆ przed użyciem
• surowe produkty pochodzenia zwierzęcego ( mięso, drób, jaja, ryby) oraz warzywa należy traktować jako zakażone i niedopuszczać do ich zetknięcia z produktami gotowymi do spożycia, zwłaszcza gotowanymi i przeznaczonymi do spożycia na zimno lub przechowywania
• ręce myć dokładnie woda z mydłem, czyszcząc również paznokcie : po każdej wizycie w ustępie, oporządzeniu zwierząt, oczyszczaniu warzyw, mięsa, jaj, przed przygotowywaniem posiłków, karmienia dziecka, pielęgnacji niemowląt
• w razie zachorowania należy najszybciej zgłosić się do lekarza i poddać się jego zaleceniom
• w przypadku konieczności zgłosić się do odpowiednich punktów celem zastosowania szczepień ochronnych przeciwko durowi brzusznemu.

Po powodzi na terenach zalanych mogą występować plagowo różne gatunki much, komarów, meszek, kuczmanów. W zaistniałych okolicznościach znajdują one dobre warunki rozwoju.

MUCHY

Owady te są przenosicielami groźnych chorób zakaźnych: duru brzusznego, czerwonki, salmonelloz, letnich biegunek niemowląt, także niektórych schorzeń grzybiczych
i pasożytniczych.

Muchy siadają na rozkładających się resztkach żywności, martwych zwierzętach, odchodach lu kich i zwierzęcych, składają tam jaja i zbierają na powierzchni swojego owłosionego ciała miliony bakterii. Z jaj wylęgają się robakowate, beznogie, kremowe larwy. Po kilku, kilkunastu dniach przekształcają się one w poczwarki (brązowe, baryłkowate), z których wylatują dorosłe owady. Cały roz1 much trwa ok. 2 tygodni, w przypadku wysokich temperatur może być krótszy.

Przestrzeganie higieny w domu i obejściu jest najważniejszym czynnikiem zabezpieczając przed owadami i przenoszonymi przez nie chorobami.

Należy więc:

• Do dezynsekcji nieczystości, padliny, zebranych śmieci, fekaliów stosować wapno chlorowa wapno palone. Wapno palone należy używać w postaci 20% mleka wapiennego
(l szklanka wapna = ok. 200 g zmieszać z l litrem wody). Stosować w ilości 10-20 litrów na 1m2 powierzchni - polewać lub opryskiwać (np. zmiotką zanurzoną w zawiesinie) do momentu, aż cała powierzchnia równomiernie pokryje się białą cieczą. Zamiast wapna palonego można użyć 10% zawiesiny wapna chlorowanego (1/2 szklanki zmieszać z l litrem wody).

• Doły z płynną zawartością zasypywać suchym wapnem palonym stosując l kg wapna na Im2 wierzchni. Uwaga! przy przygotowywaniu zawiesin i stosowaniu wapna używać rękawice gumowe!

ZABEZPIECZENIE POMIESZCZEŃ PRZED MUCHAMI

• Osłonić okna i inne otwory siatką metalową, gazą lub gęstą firanką.

• Rozwieszać lepy w miejscach gromadzenia się much.

• Przechowywać żywność w zamkniętych pojemnikach lub pod przykryciem.

• Gromadzić śmiecie i odpadki w szczelnych workach foliowych.

• Zmieniać w miarę możliwości często ściółkę dla zwierząt, aby zapobiec rozwojowi larw much.

ZWALCZANIE MUCH PREPARATAMI CHEMICZNYMI

Do zwalczania dorosłych much w pomieszczeniach można stosować wszelkie dostępne na rynku przeznaczone do tego celu preparaty owadobójcze: trutki, tablice owadobójcze, preparaty do opryskiwania powierzchni, preparaty aerozolowe. Opryskiwać: futryny drzwi i okien, nasłonecznione wierzchnie, ścian.

KOMARY I INNE OWADY KRWIOPIJNE

W rozlewiskach wody, mule i wilgotnej glebie rozwijają się larwy komarów, meszek, kuczmanów. Dorosłe komary i znacznie od nich mniejsze kuczmany kłują (tylko samice) szczególnie intensywnie przy dużej wilgotności powietrza i o zmierzchu; wtedy też mogą wlatywać do pomieszczeń. Ukłucia komarów i kuczmanów mogą powodować odczyny zapalne skóry, obrzęki, bąble.

Meszki, przypominające małe czarne muszki, atakują podczas dnia, w pełnym słońcu.
Kłują boleśnie i często pozostawiają krwawiący ślad. Na ich ukłucia narażone są zwierzęta przebywające na pastwiskach. Ukucia tych owadów mogą powodować zmiany skórne, stany zapalne, zaburzenia oddechowe. Zaatakowane przez chmary meszek zwierzęta mogą zginąć wskutek działania jadu owadów, toteż przy dużej agresywności meszek nie należy wyprowadzać zwierząt z pomieszczeń.

ZABEZPIECZENIA OSOBISTE PRZED KOMARAMI INNYMI OWADAMI KRWIOPIJNYMI:

• Odpowiednia odzież - długie spodnie, bluza z długimi rękawami, nakrycie głowy osłaniające czoło i kark.

• Na odsłonięte powierzchnie skóry (z wyjątkiem twarzy) stosować repelenty - środki odstraszające komary, w postaci płynów, kremów lub aerozoli; zabezpieczają na kilka godzin, do nabycia w dro­geriach. W przypadku ich braku można użyć olejku goździkowego (do nabycia w aptekach).

• Zaognione miejsca po ukłuciach smarować papką mentolową, stosować kompresy z wody
z amoniakiem lub z octem albo przykładać aloes.

ZABEZPIECZENIE POMIESZCZEŃ

• Osłonić okna i inne otwory siatką metalową, gazą lub gęstą firanką.

• Łóżeczka dziecięce i wózki osłonić gazą.

• Nie otwierać okien przy zapalonym świetle wieczorem, gdyż zwabia ono komary.

• Udrożnić rynny, aby umożliwić spływ wody.

ZWALCZANIE KOMARÓW PREPARATAMI CHEMICZNYMI

• W pomieszczeniach można zastosować dostępne na rynku środki owadobójcze, takie jak do

zwalczania much, aerozolowe lub do opryskiwania albo elektrofumigatory (urządzenie elektryczne z płytką owadobójczą, z której wydzielają się pary substancji owadobójczej).

• Zwalczanie komarów występujących plagowo na dużych obszarach przeprowadzają

wyspecjalizowane ekipy w porozumieniu z odpowiednimi Wydziałami Ochrony Środowiska
i WSSE.

Uwaga! Wszystkie środki należy używać ostrożnie, zgodnie z zaleceniami na etykiecie umieszczonej na opakowaniu preparatu. Chronić dzieci przed kontaktem z preparatem.
Nie stosować preparatów przy nie zabezpieczonej żywności.

Uwaga! Zbyt intensywne używanie preparatów aerozolowych w zamkniętych pomieszczeniach może spowodować wybuch w przypadku wadliwej instalacji elektrycznej, otwartego ognia lub żaru. Nie opryskiwać preparatami urządzeń i przewodów elektrycznych.

Fala powodziowa niesie za sobą zanieczyszczenia bakteryjne i chemiczne - groźne dla zdrowia
i życia człowieka. Po ustąpieniu powodzi, woda w studniach i zbiornikach wodnych - NIE NADAJE się do spożycia. W celu uzyskania wody bezpiecznej dla zdrowia, należy bezwzględnie wszystkie studnie doprowadzić do odpowiedniego stanu technicznego oraz oczyścić je i wydezynfekować.

OCZYSZCZANIE I ODKAŻANIE STUDNI KOPANEJ

Czyszczenie

1. Wybrać wodę ze studni
2. Oczyścić jej dno ze szlamu i wszelkich nieczystości,
3. Oczyścić cembrowinę oraz zabetonować ubytki i szpary.
4. Wybrać kilkudziesięciocentymetrową warstwę piasku i wypełnić je warstwą przemytego żwiru lub gruboziarnistego piasku, grubości ok. 10 cm.

Odkażanie po czyszczeniu

1. Wyszorować cembrowinę roztworem odkażającym ( do wiadra z woda dodać dwie płaskie łyżeczki od herbaty, któregoś z wymienionych poniżej środków dezynfekcyjnych)

Dezynfekcja wody

1. Przed przystąpieniem do dezynfekcji - należy zmierzyć za pomocą tyczki lub ciężarka na sznurku głębokość wody w studni.
2. Na każdy metr głębokości wody odmierza się ilość odpowiedniego środka wg. zasad podanych
   w poniższej tabelce i zaleceń producenta środka:

 Aby prawidłowo przeprowadzić dezynfekcję, należy:

1. Po ponownym napełnieniu studni wodą, rozmieszać w wiadrze z niewielką ilością wody - odmierzoną wg. tabeli ilość środka dezynfekcyjnego, dopełnić wiadro wodą, zamieszać po czym całą zawartość wlać do studni.
2. Wodę w studni zamieszać tyczką lub poprzez: nabieranie wiadrem czerpalnym wody i wlewanie jej z powrotem.
3. Po 24 godzinach wybierać wodę, aż do zaniku zapachu chloru.

UWAGA: Środki dezynfekcyjne, należy przechowywać w suchym i ciemnym pomieszczeniu
w naczyniu drewnianym lub szklanym.

ODKAŻANIE STUDNI WIERCONYCH I ABISYŃSKICH

W przypadku studni wierconej, wymieszanie roztworu odkażającego, nastręcza duże trudności, dlatego w wyjątkowych wypadkach odkaża się je wprowadzając roztwór dezynfekcyjny za pomocą specjalnej pompy. Zazwyczaj w przypadku zanieczyszczenia studni, dokładnie się ją przepłukuje poprzez długotrwałe pompowanie.

ODKAŻANIE WEWNĘTRZNEJ CZĘŚCI POMPY ABISYŃSKIEJ

Zabieg przeprowadza się w następujący sposób: 4 gramy wapna chlorowanego (1 czubata łyżeczka) albo 7 ml roztworu podchlorynu sodu (1,5 łyżeczki), należy rozpuścić w dwóch kubłach wody. Następnie po zdjęciu kolumienki studni - nalać do rury przygotowany roztwór, nałożyć kolumienkę
i pompować, aż do zaniku zapachu chloru w wodzie.

Po wykonaniu czyszczenia i odkażania studni, woda z niej powinna być zbadana przez najbliższą stację sanitarno - epidemiologiczną, która wyda orzeczenie, czy woda może być używana do picia
i potrzeb gospodarczych.

ODKAŻANIE WODY

Każdą "niepewną" wodę przeznaczoną do picia należy odkazić. Dzięki zniszczeniu bakterii,
a w szczególności zarazków chorób zakaźnych przewodu pokarmowego, staje się ona bezpieczna dla zdrowia. Odkażanie wody można przeprowadzić różnymi środkami i sposobami. Najprostszym i dobrym sposobem odkażania wody jest jej gotowanie. Wodę można również dezynfekować za pomocą specjalnych preparatów i pastylek, występujących pod różnymi nazwami. Zabiegi przeprowadza się ściśle według przepisów załączonych do tych preparatów.

UWAGA: odkażanie nie usuwa zanieczyszczeń chemicznych!

Pamiętaj!
Duża zawartość związków chemicznych (azotanów), może wywołać u niemowląt sinicę, która przy braku natychmiastowej pomocy lekarskiej bywa śmiertelna. Dlatego też, wszystkie kobiety ciężarne oraz niemowlęta powinny korzystać wyłącznie z wody badanej i określonej jako odpowiadająca wymaganiom sanitarnym. Przestrzegaj zaleceń producenta środka dezynfekującego.

Informacja o wytycznych swoistego zapobiegania tężcowi u zranionych osób podczas powodzi lub usuwających skutki powodzi

Tężec jest chorobą zakaźną, która występuje na całym świecie. Objawy tężca wynikają z działania neurotoksyny produkowanej przez bakterię Clostridium tetani.

TĘŻEC JEST CHOROBĄ NIEBEZPIECZNĄ, NIE NALEŻY JEJ LEKCEWAŻYĆ. MOŻE DOPROWADZIĆ DO ŚMIERCI. ZRANIENIE,ZADRAPANIE W KONTAKCIE Z BRUDNA WODA/ SKAŻONA WODA, GLEBĄ MOŻE STANOWIC WROTA DLA BAKTERII TĘŻCA

Przykładowe objawy:

zwiększone napięcie mięśniowe, bolesne i długotrwałe skurcze rożnych grup mięśniowych, szczękościsk utrudniający otwieranie ust – może być poprzedzony mrowieniem twarzy, bólem głowy, ogólnym niepokojem

Okres wylegania: zazwyczaj od 2 do 21 dni , przeciętnie 10 dni

Gdy dojdzie do zranienia / zadrapania należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem!

Lekarz zdecyduje o dalszym postępowaniu biorąc pod uwagę:

- historię uprzednich szczepień, naturę rany, stan pacjenta

*LIT- ludzka immunoglobulina przeciwtężcowa

Zalecenie Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach. Dotyczy roślin uprawnych warzywnych objętych powodzią.

W związku z klęską powodzi  oraz nadmiernymi  opadami w niektórych rejonach kraju, Instytut Warzywnictwa przesyła następujące zalecenia dla producentów warzyw:

Wariant I

Tereny całkowicie zalane wodą

W wyniku zalania wodą plony wszystkich warzyw praktycznie uległy zniszczeniu, a te, które przetrwały nie będą się nadawały do spożycia. Poprzez zatopienie miejskich wysypisk śmieci, magazynów oraz sklepów z pestycydami, zakładów przemysłowych oraz pól, na których stosowano herbicydy i inne preparaty, mogło nastąpić znaczne skażenie metalami ciężkimi, azotynami, bakteriami, szkodliwymi grzybami, pasożytami przewodu pokarmowego i innymi szkodliwymi substancjami (fekalia, oleje, paliwa, smary).

Na terenach popowodziowych, przypuszczalnie skażonych, proponuje się po naturalnym osuszeniu gleby (od 2 do 4 tygodni) - zniszczenie resztek warzyw. Następnie należy dokładnie wyrównać glebę, wykonać średnio głęboką orkę, zwałowanie pól wałem strunowym i wysiew nawozów zielonych na przeoranie jesienią lub wiosną. Do roślin wytrzymałych na nadmiar wody w glebie należą bobik i peluszka. Przydatna będzie również mieszanka roślin strączkowych z owsem.

Jesienią lub wiosną przed przystąpieniem do uprawy warzyw należy ocenić przydatność pola, a w tym celu wykonać analizę chemiczną próbek gleby na zawartość ciężkich metali. Do oceny zanieczyszczeń gleby stosuje się skalę zanieczyszczenia metalami ciężkimi zaproponowaną przez Instytut Nawożenia i Uprawy Gleby w Puławach. Badania gleby mogą być przeprowadzone przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska i Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze.

W razie wystąpienia nadmiernej ilości zanieczyszczeń w glebie należy podjąć działania w celu rekultywacji terenów, np. przed odpowiednie wapniowanie, nawożenie i przywrócenie im dawnej sprawności. Trzeba będzie zrezygnować z uprawy niektórych grupy warzyw np. liściastych (sałata, szpinak, kapusta) lub korzennych (marchewka, pietruszka, buraki), które są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia.

Wariant II

Tereny uprawy warzyw częściowo zalane wodą

Woda utrzymuje się do 2 dni w uprawach warzyw, w zależności od gatunku, nie powinna uczynić większych szkód, pod warunkiem, że nie była skażona. Niektóre plony będzie można jeszcze uratować.
Do gatunków bardzo wrażliwych na nadmiar wilgoci i spowodowany tym brak tlenu przy strefie korzeniowej należy: kapusta, pomidor, papryka, fasola szparagowa, Mniej wrażliwe są: selery, pory, cebula.

Po ustąpieniu wody z terenów podmokniętych należy zalecać wzruszenie gleby, które przyspieszy jej osuszenie, zastosowanie nawożenia pogłównego saletrą wapniową i siarczanem potasu lub saletrą potasową oraz dolistne  dokarmienie np. Florowitem, ze względu na wypłukanie azotu i potasu z wierzchnich warstw gleby. Warzywa, a zwłaszcza pomidory i ogórki należy chronić przed chorobami grzybowymi, bakteryjnymi.

Najbardziej zalecanym preparatem do ochrony pomidorów przed zarazą ziemniaka jest Acrobat MZ 69 WP w dawce 2,5 kg/ha ( stosować 4-7 dni) lub Tatoo C 750 S.C.( 2,5II ha) lub Curzate M, Ridomll Gold MZ 68 WP.

Zagrożone przez choroby są również ogórki polowe, w tym przypadku również należy stosować Acrobat lub Curzate+Bravo.

Z uwagi na wysoką wilgotność powietrza i wysokie temperatury, występuje duże zagrożenie porażenia roślin chorobami bakteryjnymi, zwłaszcza plantacji cebuli, warzyw korzeniowych i kapustnych. W przypadku stwierdzenia chorób bakteryjnych należy zastosować Biosept 33 SL lub środki miedziowe zgodnie z aktualnymi zaleceniami.

W podtopionych tunelach foliowych i szklarniach nie jest wskazane sadzenie rozsady pomidorów i papryk, aż do czasu, kiedy woda opadnie. Wówczas trzeba wykonać analizę chemiczną gleby i wody w celu sprawdzenia czy obiekty nadają się do uprawy warzyw.